Chương-IIIa

Chương 3

Địa-Lý Nhân-Văn:

Văn-minh vŕ Sinh-hoạt

(tiếp theo)

3.16 - Quảng Ninh

Diện-tích : 5,938 km²

Dân số (1999): 1,004,461 người.

Nói chung, mức sinh-hoạt của dân-chúng các tỉnh duyęn-hải Việt-Nam cao hơn đồng-bŕo của ta trong nội-địa. Qua mấy thập-nięn rồi, tỉnh Quảng-Ninh đáng kể nhất trong các tỉnh duyęn-hải vě đă đạt nhiều tiến-bộ tręn phương-diện nhân-sinh.

So với các tỉnh nằm tręn tuyến bięn-giới phía bắc, Quảng-Ninh có ưu-thế lớn mŕ các tỉnh khác không có. Quảng Ninh có bờ biển dŕi 250 km, với 32 đảo lớn có dân vŕ gần 2,000 đảo nhỏ. Tỉnh có 10 huyện, 2 thị xă vŕ một thŕnh-phố trực thuộc lŕ thŕnh-phố Hạ Long. Dân số, sống hňa-hợp với 8 dân-tộc khác nhau, như: Tŕy, Dao, Sán Děu, Sán Chỉ, Hoa...

Quảng-Ninh có một vị-trí chiến-lược quan-trọng trong quốc-phňng vŕ trong nền kinh-tế của đất nước. Tỉnh có tiềm-năng kinh-tế đa-dạng vŕ phong-phú. Than đá lŕ nguồn tŕi-nguyęn chính, chiếm 90% số lượng tręn cả nước. Từ lâu Quảng Ninh đă lŕ khu công-nghiệp than lớn của cả nước, trữ lượng khoảng 3 tỉ tấn. Mỗi năm khai-thác được 6 - 7 triệu tấn than. Ước-lượng với mức khai-thác nŕy, than sẽ đủ cung-cấp trong nhiều thế-kỷ nữa mới hết.[120] Ngoŕi than, Quảng Ninh có ưu-thế về vật-liệu xây-dựng như đá vôi, đất sét, cát, đá Pyproxit... để sản-xuất gạch, ngói, xi măng, đáp ứng nhu-cầu nguyęn, nhięn-liệu cho nhiều ngŕnh công-nghiệp trong cả nước.

Quảng-Ninh không những có than vŕng đen của ngŕnh công-nghiệp, lại có biển với nhiều băi tôm cá nổi tiếng cůng hơn nghěn hňn đảo tuyệt đẹp mŕ khách xa đến thăm đều ngẩn ngơ xúc động. Tręn các đảo có nhiều loŕi gỗ quý như Sến, Lim xanh, Táu lá nhỏ, Sao hồng gai, Gội nếp… Quảng-Ninh đang tręn đường xây-dựng thŕnh một tỉnh mạnh về quân sự, giŕu có về nông-nghiệp, một tỉnh lớn vŕo bậc nhất nước ta.[121]

Từ Mũi Ngọc đến Đầm Hŕ, bờ biển cạn. Có những cảng cá như Mũi Ngọc, Tięn Yęn, Hŕ Cối, Đầm Hŕ…nhưng tŕu lớn không cập bến được. Khi nước triều xuống ta thấy nhiều băi phů-sa tích-tụ trải rộng, bề mặt phẳng lě với những bụi ô rô vŕ sú vẹt. Trong tương-lai, những băi phů-sa nŕy có thể sử-dụng lŕm đất nông-nghiệp.

Xa hơn về phương Nam, bờ biển Cẩm Phả, Hồng Gai có độ sâu đáng kể. Ở đây có những bến cảng thięn-nhięn, tŕu lớn cặp bến lấy than. Trong tương-lai, tŕu trọng-tải 40,000 tấn có thể ra vŕo an-toŕn cảng Cái Lân. Tổng-số hŕng-hóa ra vŕo các cảng Quảng-Ninh đă lęn tới 7 triệu tấn vŕo năm 1998.

Quảng Ninh có thuận-lợi về kinh-tế cảng biển, trong đó có cảng nước sâu Cái Lân, tương-lai lŕ một trong những cảng quan-trọng của quốc-gia. Trong giai-đoạn 1, ba cầu tŕu được xây-dựng trước, dŕnh cho tŕu có sức chở 40 nghěn tấn cập cảng năm 2002.

Đất nông-nghiệp có tręn 74,000 ha, trong đó 35,000 ha đất canh tác, sản-xuất mỗi năm 150 - 160 ngŕn tấn lương thực, đáp ứng cơ bản nhu-cầu khu-vực nông thôn. Đất lâm nghiệp có 390,000 ha, tỉ lệ che phủ của rừng đạt tręn 23%.

Miền duyęn-hải trải dŕi với nhiều đảo lớn nhỏ bao bọc bęn ngoŕi rất nổi tiếng về cảnh đẹp vŕ phong-phú về hải-sản.Quảng Ninh lŕ vůng du-lịch nổi tiếng, có Vịnh Hạ Long được UNESCO công nhận lŕ Di sản thięn-nhięn của thế-giới.

Hěnh 67. Bản-đồ tỉnh Hải-Ninh

Trước đây muốn ra đảo Vân-Đồn, người ta phải důng phŕ nhưng vě khoảng cách khá xa, lại gặp sự phức-tạp của thủy-triều, nęn việc đi lại rất khó-khăn. Ngŕy 20-4-2002, cầu Vân Đồn được khởi công xây-dựng - nối thị trấn Cửa Ông với huyện đảo Vân Đồn. Cầu Vân Đồn với chiều dŕi 3.427m rộng 12 m, sẽ lŕ cầu lớn nhất của tỉnh Quảng-Ninh. Cầu dự-kiến hoŕn-thŕnh vŕo tháng 7-2004.[122]

Hěnh 68. Vị-trí các cảng thương-mại vŕ cảng than tỉnh Hải-Ninh

3.17 - Hải-Phňng

Diện-tích: 1,503 km²

Dân số (1999): 1,672,992 người.

Hải-Phňng lŕ thŕnh-phố lớn thứ ba của Việt-Nam sau Sŕi-Gňn vŕ Hŕ-Nội, đồng thời cňn lŕ cảng lớn quan-trọng thứ hai trong cả nước. Số lượng hŕng thông qua cảng trung-běnh hơn 27 nghěn tấn/ mỗi ngŕy.

Được biết đến như lŕ một thŕnh-phố Hoa phượng đỏ, Hải-Phňng cňn rất nhiều ngôi nhŕ xây-dựng theo kiểu Pháp. Đây lŕ một thŕnh-phố nhỏ vŕ xinh xắn, khách du-lịch có thể đi dạo khắp thŕnh-phố, dễ dŕng mua sắm vŕ thăm viếng những điểm du-lịch nổi tiếng:

- Đěnh Hŕng Kęnh nằm ngay trong thŕnh-phố. Bęn trong thờ thŕnh hoŕng lŕng vŕ Ngô Quyền, vị anh-hůng dân-tộc chống lại quân xâm-lược phương Bắc tręn sông Bạch Đằng.

- Chůa Dư Hŕng lŕ một trong những ngôi chůa lâu đời nhất vůng nŕy. Chůa được xây-dựng cách đây 3 thế kỷ. Ngôi chůa được trang trí rất đẹp vŕ cňn lưu giữ lại được nhiều đồ vật cổ,

- Sông Bạch Đằng lŕ con sông nổi tiếng trong lịch-sử Việt Nam, đó lŕ nơi dân-tộc-Việt Nam đă 3 lần đánh bại quân xâm-lược phương Bắc. Trong đó chiến thắng thứ ba đánh thắng quân Nguyęn Mông được cả thế-giới biết đến. Nhiều cọc gỗ nhọn đă được těm thấy tại đây.

- Băi biển Đồ Sơn cách Hải-phňng 20km lŕ băi biển khá đẹp có băi cát trắng vŕ mịn. Các khách sạn ở đây tương đối tốt có thể đáp ứng được nhu-cầu của du-khách.

Hěnh 69. Bản-đồ Hải-Phňng

Hěnh 70. Tŕu Bạch Đằng 6,600 tấn vừa hạ-thủy

Kỹ-nghệ đóng tŕu của Hải-Phňng khá tiến-bộ. Năm 2002, nhŕ máy đóng tŕu Bạch Đằng đă hoŕn-tất việc đóng chiếc tŕu vận-tải thứ ba có trọng-tải 6,500 tấn theo tięu-chuẩn đăng-kiểm của Nhật-Bản. Tiếp tục lŕ một con tŕu 11,500 tấn. Dự-trů trong tương-lai, xưởng nŕy sẽ kiến-trúc vŕ sửa-chữa thương-thuyền lớn tới 30,000 tấn [123]. Người Nhật-bản cũng tŕi-trợ việc nâng-cấp hải-cảng Hải-Phňng trong ngân-quỹ OECF (Overseas Economic Co-operation Fund).

Sự gia-tăng lưu-lượng tręn tuyến Vân-Nam / Hŕ-Nội / Hải-Phňng sẽ lŕm cho các hải-cảng Hải Phňng, Cái Lân thęm bận rộn[124].

Hěnh 71. Một kiến-trúc kiểu Pháp tại Hải-Phňng

Hải-Phňng có một huyện-đảo lŕ Cát Hải, nằm về phía Đông thŕnh-phố Hải Phňng, cách nội thŕnh 22 km. Tổng diện-tích (kể cả rừng ngập mặn): 322,3 km2 (chỉ tính phần đă xác định) Dân số: 27,336 người.

Cát Hải có đường xuyęn đảo Đěnh Vũ - Cát Bŕ; có bến Gót, bến Bčo lŕ những đầu mối giao-thông chính bằng đường thủy đưa đón khách Hải Phňng - Cát Bŕ. Tręn đảo có Vườn Quốc gia Cát Bŕ.[125] Hướng phát-triển kinh-tế của huyện đảo Cát Hải lŕ nghề cá, nghề muối, chế-biến hải-sản, du-lịch vŕ dịch vụ. Một số ngŕnh tiểu thủ công nghiệp trồng lúa, hoa mŕu, chăn nuôi. Cát Hải có đặc sản nước mắm ngon nổi tiếng.

3.18 -Thái Běnh

Diện-tích: 1,509km²
Dân số (1999): 1,785,600 người.

Cư dân của tỉnh sinh sống ở thị xă Thái Běnh vŕ các huyện Quỳnh Phụ, Hưng Hŕ, Đông Hưng, Vũ Thư, Kiến Xương, Tiền Hải, Thái Thụy. Mật-độ toŕn-tỉnh vŕo hŕng cao nhất nước, 1,2000/km2.

Hěnh 72. Bản-đồ tỉnh Thái-Běnh

Thái Běnh lŕ một trong những tỉnh đặc-biệt nằm quanh Vịnh Bắc-Việt vě không có đồi núi. Tuy vậy, Thái-Běnh có bờ biển dŕi 53 km, 5 cửa sông lớn vŕ nhiều băi cát dŕi thoai thoải, nước trong xanh. Những khoáng-sản trầm-tích tiến xa ra biển, những mỏ dầu, khí đốt hấp dẫn giới khoa-học vŕ các nhŕ kinh-tế. lưu-tâm. Thái Běnh không có “sơn-hŕo”, nhưng “hải-vị” rất đáng kể với tręn 200 loŕi thủy-sản có giá trị kinh-tế cao. Ngoŕi ra, gần 2500 đầu chim quí hiếm lŕ niềm vui bất tận cho các dịch vụ săn bắt, giải trí.[126]

Khu bảo-tồn thięn-nhięn Thái Thụy có ranh-giới phía nam lŕ sông Trŕ Lý vŕ ranh-giới phía bắc lŕ sông Thái Běnh. Khu bảo-tồn có các con sông như sông Dięm Hồ chảy ra biển tại khu-vực giữa sông Trŕ Lý vŕ sông Thái Běnh. Phía Nam của sông Thái Běnh có các băi bồi lớn được tạo bởi các trầm-tích lắng đọng. Phía tây khu bảo-tồn lŕ các băi cát trũng tiếp giáp với sông Trŕ Lý, ở đó có các đầm canh tác thủy-sản.

Từ những thập-nięn 1960, 1970; người ta đă hy-vọng těm thấy dầu khí ở Thái-Běnh. Dầu thô chưa těm thấy, nhưng việc khai-thác khí đốt đă tiến-hŕnh với giá-trị thương-mại khięm-tốn. Ước-tính trữ-lượng của một công-trường khí đốt ở Tiền-Hải lŕ 1.3 triệu mét khối [127]. Cho dů ít hay nhiều, việc těm kiếm dầu khí trong khu-vực duyęn-hải vŕ ngoŕi Vịnh Bắc-Việt cũng đă mang lại hy-vọng lớn cho cả nước về dầu khí [128].

Toŕn tỉnh có 82 công-trěnh kiến-trúc nổi tiếng như chůa Keo, đền Đông-bằng, đền Tięn Ca, cung Long Hưng. Thái Běnh có khoảng 30 lễ hội khác nhau như hội Keo, Tięn ca, Đồng-bằng, hội Du xuân, hội thi nghề... Các hěnh thức sinh hoạt văn-hoá ở Thái Běnh hết sức phong-phú với 16 thể loại hát, múa đặc trưng như múa rối nước Nguyęn xá, chčo lŕng Khuốc, kéo chữ Phụng công, múa bát dập, hát ống Lộng Khę, hát trẽ khói Cốc mỏ... nhiều trň chơi độc đáo: Thi pháo đất, bắt cá, bắt trạch, bắt vịt, nấu cơm, dệt chiếu, rước ông Đůng - bŕ Đŕ, chọi trâu, chọi gŕ...

Hěnh 73. - Cầu Tân-Đệ nối Nam-Định vŕ Thái-Běnh lúc sắp hoŕn-tất

Hěnh 74. Vị-trí Cây Cầu Tân-Đệ- Cầu nŕy nối liền Nam-Định với Thái-Běnh

3.19 - Nam Định

Diện-tích: 1,669,36 km²

Dân số (1999): 1,888,406 người

Nam Định lŕ một tỉnh quan-trọng về dân số cũng như về vị-thế trong khu-vực châu-thổ sông Hồng. Tỉnh nŕy gồm có: thŕnh-phố Nam Định, các huyện: Xuân Thủy, Hải-Hậu, Nam Ninh, Nghĩa Hưng, Vụ Bản, Ý Yęn. Thế mạnh về kinh-tế của Nam-Định lŕ: Nông - Công - Ngư nghiệp

Địa-thế Nam Định thuận-lợi cho việc giao-thông đến các tỉnh lớn khác bằng đường bộ vŕ đường thủỵ Quốc lộ 1 vŕ lięn tỉnh lộ 10 lŕ những đường giao-thông quan-trọng. Năm nay, cây cầu Tân-Đệ nối Nam-Định vŕ Thái-Běnh vượt sông Hồng vừa hoŕn-tất.

Mật-độ dân-cư Nam Định cũng cao như Thái Běnh. Ruộng ở đây cũng như ở Thái Běnh, do phů-sa bồi đắp lęn. Nông-dân cấy lúa hai vụ chięm můa[129]. Cây kỹ nghệ ở Nam Định không nhiều ngoŕi cây dâu nuôi tằm, cây bông sợi vŕ cói trồng rải rác khắp tỉnh. Những loại cây ăn trái cũng được trồng nhiều ở vůng quę. Ở Xuân Trường vŕ Giao Thủy có loại cam rất ngon, ở Ngọc Cục trồng chuối ngự vŕ một loại bắp cải nổi tiếng. Các vůng gần sông biển thịnh hŕnh về nghề đánh cá. Vůng biển Quất Lâm, Văn Lý có rất nhiều loại cá tôm ngon. Ngoŕi ra, dân chúng cňn lŕm muối ở Quất Lâm, Lạc Quần, Văn Lý, Chợ Con, Xuân Hạ....Nam Định không có mỏ kim-loại mŕ chỉ có một số mỏ đá vôi ở vŕi ngọn núi đồi trong tỉnh.

Kinh-tế vŕ thương mại của Nam Định chưa phát-triển mạnh, cňn thięn về các nghề tiểu thủ công-nghệ. Sinh hoạt buôn bán tập trung vŕo thóc gạo, bông sợi, tơ lụa, ngư sản, muối, đồ khảm... Đặc-biệt nổi bật nhất có Nhŕ Máy Sợi Nam-Đinh có thời kỳ đã phát trię̉n rực rỡ với khoảng 17,000 người. Giữa thập-nięn 1990, do cách quản lý sai lầm, đã rơi vào tình trạng suy sụp. Hię̣n nay, nhŕ máy đang sử-dụng 7,300 công nhân. Với chương trình đầu tư đổi mới kỹ thuật, công nghę̣ từ nay đę́n năm 2005, Công ty Dę̣t Nam Định đang hy-vọng trở lại là một trong những công ty dę̣t may lớn nhất ở khu vực mię̀n Bắc.

Nam Định có nhiều di-tích vŕ thắng-cảnh như sau: Đền nhŕ Trần: đền Đức Trần Hưng Đạo, đền anh-hůng Triệu Quang Phục, đền thờ Trung Tấn Vương, đền thờ Lương Quận Công họ Bůi, đền Phủ Giầy vŕ đền Đồng Phů, chůa Tháp chůa Phổ Minh, chůa Cổ Lễ vŕ chůa Đại Bi thờ Đạo Hạnh Thiền Sư đời Lý.

Đền nhŕ Trần rất cổ, tại lŕng Tức Mặc, huyện Mỹ Lộc, cách tỉnh lỵ ba cây số về phía Bắc> Đền cňn gọi lŕ Thŕnh Vŕng hay đền Cổ Trạch, xây vŕo năm 1239 để thờ các vua nhŕ Trần, trước đền có hai chữ "Trung-Hiếu" rất lớn.

Nam-Định có 3 cảng:

- Cảng sông tại thị-xă Nam-Định tiếp-nhận 600,000 tấn hŕng năm.

- Cảng biển Hải-Thịnh 750,000 tấn hŕng năm.

- Cảng Kiến-Khę đang bŕnh-trướng.

Hěnh 75. Bản-đồ tỉnh Nam-Định

3.20 - Ninh Běnh

Diện-tích: 1,388 km²

Dân số (1999): 884,080 người.

Ninh Běnh bao gồm 2 thị xă lớn Ninh Běnh vŕ Tam Điệp cůng 5 huyện: Hoŕng Long, Gia Viễn, Hoa Lư, Tam Điệp, Kim Sơn.

Diện-tích rừng của Ninh Běnh chiếm tới 11.275 hécta, rừng nguyęn thủy Cúc Phương rất nổi tiếng. 233 loŕi động-vật bao gồm các loŕi chim, 24 loại côn trůng vŕ nhiều loại thuốc quý.

Về địa-thế, Ninh Běnh gồm hai khu khác hẳn nhau: khu phía Đông-Bắc lŕ đồng-bằng phů-sa, khu phía Tây-Nam lŕ đồi núi. Các dăy núi đá vôi chạy dŕi theo hướng Tây Bắc/Đông Nam từ tỉnh Hňa Běnh ra đến biển vŕo đến tận tỉnh Thanh Hóá. Phía nam của Ninh-Běnh có nhiều đčo như đčo Tam Điệp (lŕ nơi quốc lộ số 1 đi qua), đčo Đồng Giao, đčo Quán Các, đčo Chính Đạị...Khu đồng-bằng có nhiều ngọn núi đá vôi đơn độc cao từ 50 tới 100 thước, như núi Thúy, Cánh Diều, Hồi Hạc, v.v... Những núi bất thường nŕy tạo nęn một vůng cẩm tú mang danh lŕ "Vịnh Hạ Long tręn đất liền"[130].

Hěnh 76. Bản-đồ tỉnh Ninh-Běnh

Vůng phía Nam của tỉnh Ninh Běnh, chỗ cửa sông Đáy, nhờ phů-sa bồi đắp mở rộng đất đai ra biển, hŕng năm có tới 100 m.

Lŕ một nhánh của sông Hồng, sông Đáy lŕ sông lớn nhất của Ninh Běnh. Các sông khác chảy qua tỉnh lŕ sông Nho Quan, Hoŕng Long Giang vŕ Chính Đại. Ninh Běnh có nhiều sông nhỏ ở gần miền biển, giữ vai trň hữu ích lŕ tháo bớt nước trong můa nước lớn tránh nạn lụt lội.

Tương-tự như sông Bạch Đắng, sông Đáy cũng từng giữ vai-trň chiến-lược trong lịch-sử:

- Vŕo năm Kỷ-Măo (979) hơn một ngŕn chiến-thuyền Chięm tiến vŕo cửa Đại-An sông Đáy. Không may cho họ, một trận băo nổi lęn đánh chěm cả hạm-đội. Phần lớn quân Chięm lŕm mồi cho cá. Quân Chięm gặp trận "Thần-Phong" không đánh đă tan. Thủy-quân Việt tại kinh-đô Hoa-Lư tuy sẵn sŕng tác-chiến nhưng không phải ra tay.

- Sông Chính Đại (nhánh sông Đáy, thuộc huyện Yęn Mô) có cửa Thần Phů. Đây lŕ nơi quân Chięm Thŕnh đổ bộ thủy quân đánh bất ngờ vŕ chiếm được thŕnh Thăng Long năm 1377 (đời vua Trần Duệ Tông. Trước đây,cửa biển Thần Phů có gió to sóng lớn, nhưng nay đất bồi ra biển khá nhiều.

Trước đây, chung quanh tỉnh lỵ vŕ tręn bờ sông Đáy, dân chúng thường chỉ cấy lúa chięm. Sau khi xây đę vŕ lập hệ-thống dẫn nước vŕo ruộng ngŕy nay nông-dân canh tác tới 2, 3 vụ můa hŕng năm. Miền cao thě trồng các loại cây kỹ nghệ như trŕ, trẩu, cŕ phę vŕ thuốc lá. Thuốc lá Ninh Běnh khá nổi tiếng. Các hoa mŕu khác lŕ lạc (đậu phọng) dâu, mía, ngộ, khoai...

Về phía Tây Nam có nhiều rừng có nhiều cây mây, song (một loại cây mây), vŕ trẹ Tre hoa lŕ loại tre rất tốt ở hai huyện Gia Viễn vŕ Nho Quan. Rừng Ninh Běnh có nhiều dă cầm dă thú. Vůng gần biển, như Phát Diệm, dân chúng trồng cói vŕ lŕ một nguồn lợi đáng kể của Ninh Běnh. Vůng gần sông biển, dân ta cũng lŕm nghề đánh cá. Khoáng-sản trong tỉnh không nhiều, chỉ có mỏ than ở Đồng Giao, vůng núi có nhiều đá hoa. Kỹ nghệ vŕ thương mại Ninh Běnh chưa phát-triển nhiều, chỉ có ngŕnh dệt vŕ sản-xuất chiếu ở vůng Phát Diệm lŕ thịnh hŕnh hơn cả.

Ninh Běnh có nhiều thắng-cảnh vŕ di-tích lịch-sử: Hoa Lư: Kinh đô của nhŕ Đinh vŕ Tiền Lę,

Người ta đă těm thấy nhiều cổ-vật quý từ thời kỳ đồ đá ở Ninh Běnh. Ngoŕi ra ở đây cňn có suối nước khoáng với nhiệt-độ trung-běnh 53⁰C rất thuận-lợi cho khách du-lịch nghỉ ngơi vŕ dưỡng bệnh.

Ninh Běnh trước đây lŕ kinh đô dưới triều vua Đinh vŕ vua Lę vŕo thế kỷ 10. Cố đô nŕy lŕ một trong những điểm di-tích lịch-sử nổi tiếng nhất ở Việt Nam với các cụm di-tích: Đền thờ Vua Đinh, Vua Lę, cố đô Hoa Lư, chůa Nhất Tự, khu Ba Chůa, khu Vọng Đức vŕ chůa Can Linh... Thęm vŕo đó cňn có đền Thái Vi, chůa Bích Động, chůa Linh Cốc tại Tam Cốc - Bích Động cůng nhiều đěnh, đền, chůa từ các thời Trần, Lę, Động Thięn Tôn: ở lŕng Đa Giá, thờ đức Trấn Vũ từ hơn nghěn năm nay vŕ nhŕ thờ đá Phát Diệm tại Kim Sơn.

Hěnh 77. Quang-cảnh Ninh-Běnh, vůng “Hạ-Long Tręn Cạn”

Về địa-giới, Ninh-Běnh lŕ một tỉnh nhỏ tân-lập, nhiều khi bị sáp-nhập vŕo các tỉnh lớn hơn. Tuy vậy, chỗ đứng của tỉnh Ninh-Běnh tręn phương-diện địa-dư vŕ lịch-sử có tính-cách rięng-biệt vŕ độc-lập của nó. Cảnh-quan cũng có thay-đổi nhiều trong giai-đoạn nửa thế-kỷ vừa qua. Những cánh đồng chięm ngập nước můa lũ-lụt đă biến mất.[131] Dân lŕng nhiều nơi không cňn důng thuyền lŕm phương-tięn giao-thông. Đę chắn nước dọc theo sông được xây khắp nơi, tuy giúp dân cầy cấy nhiều vụ lúa trong năm, nhưng cũng thường xuyęn lŕm cho đồng ruộng bị úng-thủy lâu hơn.

Rừng nguyęn sinh Cúc-Phương ở vị-trí giáp ranh-giữa ba tỉnh Ninh Běnh, Hoŕ Běnh; có diện-tích 25,000 ha, trong đó 3/4 lŕ núi đá vôi cao từ 300 đến 600 m so với mặt biển.

Tại thị-xă Ninh-Běnh có một cảng sông với khả-năng tiếp-nhận tối-đa 2 triệu tấn hŕng-hóa một năm (1.6 triệu tấn năm 1996). Tỉnh đang hoạch-định để tương-lai tiếp-nhận tŕu biển cỡ một ngŕn tấn.

3.21 - Thanh Hóa

Diện-tích:11,168 km2

Dân số (1999): 3,467,609 người

Thanh Hóa lŕ một tỉnh lớn đông người, có bờ biển dŕi gần 100km với nhiều băi biển đẹp mŕ nổi tiếng nhất lŕ Sầm Sơn. Đây lŕ băi biển phẳng, nước xanh như ngọc trŕn ngập ánh nắng với nhiều điểm du-lịch phụ cận như đền Độc Cước, hňn Trống Mái, chůa Cô Tięn, khu đầm lầy nước mặn Quảng Cư, Quảng Tięn có nhiều chim thú, cây cỏ vŕ hải-sản. Hŕng năm có hŕng triệu du khách tới Sầm Sơn để tắm biển vŕ nghỉ ngơi.

Thanh Hóa có ngư trường của nhiều nguồn hải-sản khá phong-phú. Cả tỉnh hiện có khoảng 50 nghěn lao-động vŕ gần nửa triệu ngư-dân lŕm nghề biển.

Đất đai Thanh Hóa ít đồng-bằng nhưng rất nhiều rừng núi, chia tỉnh lŕm từng vůng. Núi rải rác khắp nơi, độ cao từ 200 đến 1.300 thước. Những dăy núi đáng kể lŕ: Dăy núi Tam Điệp chạy dŕi phía Bắc, giáp ranh-giới với Sơn La, Hňa Běnh vŕ Ninh Běnh; dăy núi Pu Luông phía Tây, dăy núi Quỳnh Lưu phía Nam. Phía Đông có núi Lau, Ba Lŕng. Ngoŕi ra lŕ những núi Ái, Hůng Lĩnh, Bů Me (700 thước), Bů Bưa (1.280 thước), Bů Bang, Bů Mun (719 thước), Bů Tam (357 thước), Bát Noăn Sơn, Sơn Trang, Hỏa Châu, Đá Chẹt, Bọm, Voi, Các, Vân Lięn, Lom Dong, Thông Lim, Lięn Xá, Ngọc Sơn, Tuân Thiềm, Hậu Thạch, Thiết Giáp, Thần Đầu, Bŕn A, Xuân Đŕi, Tam Thai, Diệu, Bút, Kim Sơn, Mai Sơn, Độc Cước, An Hoạch, Khế, Nưạ...

Tỉnh có tręn 200 suối vŕ khoảng 20 sông rạch chảy từ hướng Tây-Bắc xuống Đông-Nam vŕo Vịnh Bắc-Việt. Sông chính lŕ sông Mă dŕi 380 cây số, phát nguyęn từ dăy núi Pu Va, chảy ngang tỉnh rồi ra cửa biển Hội Trŕo khá lớn (1,800 thước). Sông Lường (sông Chu) dŕi 135 cây số chảy từ Sầm Nứa bęn Lŕo về Thanh Hóạ Ngoŕi ra lŕ các sông Chang, sông Bười, sông Cây Gang, sông Đằng.... Những cửa biển quan-trọng lŕ Hội Trŕo, Ba Lŕng, Y Bích, Bạng.

Các cảng cá Lạch Hới (Sầm Sơn), Lạch Bạng (Tĩnh Gia), Lạch Trường (Hậu Lộc) đă vŕ đang trở thŕnh những trung-tâm dịch vụ nghề cá, không chỉ đem lại lợi ích kinh-tế trực-tiếp cho địa-phương, cňn tạo thęm điều-kiện để các nơi khác đến giao-lưu hŕng-hóa, trao đổi kinh-nghiệm hoạt-động kinh-doanh hải-sản.

Hěnh 78. Bản-đồ Thanh-Hóa

Huyện Nga Sơn sát tỉnh Ninh Běnh có động Từ Thức, theo truyền thuyết lŕ nơi Từ Thức gặp tięn. Động có rất nhiều điều kỳ thú do thięn-nhięn tạo ra như Đường lęn trời, Kho gạo, Kho khỉ, Chuông...

Đền Độc Cước (cňn gọi lŕ đền Gầm) ngự tręn đỉnh hňn Cổ Giải gắn liền với truyền thuyết chŕng khổng lồ xẻ đôi měnh, một nửa ra khơi tięu diệt thủy quái bảo vệ dân chŕi, cňn một nửa đứng canh tręn đỉnh hňn Cổ Giải. Đền vẫn cňn tượng nửa thân người vŕ bước chân khổng lồ tręn đá của chŕng trai dũng cảm đó.

Vườn quốc-gia Bến Én giáp phía Nam tỉnh Nghệ An có phong cảnh núi hồ đẹp cůng những cây cổ thụ hŕng ngŕn tuổi vŕ nhiều động-vật quý hiếm.

Đối với những du khách say mę lịch-sử không thể bỏ qua di-tích thŕnh nhŕ Hồ mŕ kiến-trúc của nó lŕm người ta lięn-tưởng tới những thŕnh đá ở Ý vŕ Hy Lạp, các di-vật của người Việt cổ (Núi Đọ, Đông Sơn), khu di-tích Lam Kinh. Ngoŕi ra tới đây du khách sẽ được thưởng thức chięm ngưỡng những di sản văn-hoá Việt Nam bao gồm các trň chơi dân gian, các lŕn điệu xứ Thanh, các lễ hội vŕ nhiều hoạt-động văn-hoá khác. Chắc chắn Thanh Hoá sẽ lŕ điểm dừng chân không thể bỏ qua đối với nhiều khách du-lịch trong vŕ ngoŕi nước.

Bờ biển Thanh Hóa thấp vŕ phẳng vě tiếp giáp với các đồng-bằng. Tuy nhięn, cũng có vŕi nơi lởm chởm với những dăy đá ngầm. Ngoŕi khơi biển Thanh Hóa có một số đảo nhỏ như hňn Nẹ ở phía Nam Nga Sơn, hňn Nghi Sơn tręn có núi Biện Sơn cao 162 thước. Phía Đông hňn Nghi Sơn lŕ quần đảo hňn Mę với các hňn Vang, hňn Vát, hňn Bong, hňn Gác, hňn Đó.

Một số nơi ở Đông Sơn, Thiệu Hóa, Cẩm Thủy, Vĩnh Lộc, Thạch Thŕnh, Hậu Lộc vẫn cňn những vết tích của các thời kỳ đồ đá cũ sơ khai, đồ đá giữa, đồ đá mới, đồng thau sơ khai vŕ những vết tích thuộc nền văn-hóa Đông Sơn cuối thời đại đồ đồng.

Núi rừng Thanh Hóa đă chia đất đai lŕm nhiều vůng kinh-tế. Vůng đồng-bằng trồng lúa vŕ các loại hoa mŕu như khoai lang, đậu tương, ngô, thuốc lá, cau. Giữa miền núi vŕ đồng-bằng có nhiều đồi thấp thích hợp cho việc trồng cây kỹ nghệ như trŕ, bông gňn, mía, hoa mŕu, cây ăn trái. Cam ở lŕng Giŕng vŕ mía "Đường Trčo" nổi tiếng ngon.

Vůng rừng núi có nhiều loại cây lồ ô (luồng), tre, nứa, vầu, lim, quế, củ nâu. Lim xanh lŕ loại gỗ rất tốt. Quế Thanh ở Trịnh Vạn rất quý, có thể chữa nhiều bệnh vŕ có nhiều ở các rừng thuộc hai huyện Lang Chánh vŕ Thường Xuân. Tại ven biển Thanh Hóa, dân chúng trồng dừa, dưa hấu, đay, dâu nuôi tằm, cói vŕ lŕm nghề đánh cá. Cá Mč ở sông Mực thịt rất thơm. Xưa, cá Mč, cam Giŕng, mía "Đường Trčo" thường được důng để tiến vua. Rừng Thanh Hóa cũng có nhiều dă cầm dă thú như cọp, beo, gấu, khỉ, hươu, nai, gŕ gô, gŕ lôi, công....

Khoáng-sản địa-phương có một số mỏ như: Mỏ cơ-rôm (kền) cô-ban (cobalt) ở Triệu Sơn; mỏ sắt ở Đông Thiệu, Trung Sơn, Như Xuân; mỏ phốt-phát ở Hŕm Rồng, Nông Cống, Vĩnh Thạch, Thọ Xuân; mỏ đồng vůng Lương Ngọc, Thường Xuân; mỏ chě, kẽm ở Như Xuân, Tĩnh Gia; mỏ than vůng Quảng Xương, Cẩm Thủy; mỏ mi-ca ở Hoằng Hóa; mỏ đá vôi ở khắp nơi.

Thanh Hóa lŕ vůng đất dựng nghiệp của nhiều triều đại. Tỉnh nŕy có những di-tích lịch-sử vŕ danh lam thắng-cảnh như: Mộ anh thư Triệu Trinh Nương, Đền anh-hůng Lý Thường Kiệt, Đền anh-hůng Trần Nhật Duật, Đền vua Lę Thái Tổ…

Tại xă Đan Nę, trong núi Tam Thai có Miếu Đồng Cổ. Trong Miếu có đặt một trống đồng, mặt trống lớn hơn hai thước, cao tręn một thước; mặt có chín vňng trňn, chung quanh khắc hoa-văn. Tục truyền rằng đây lŕ chiếc trống đồng đời vua Hůng Vương.[132]

Thanh Hóa đang cố nâng sản-lượng đánh bắt thủy-sản, từ 50,000 tấn trong năm 2000 lęn đến 75,000 tấn vŕo năm 2010 (trong đó khai-thác xa bờ lŕ 15,000 tấn vŕo năm 2000, vŕ 35,000 tấn vŕo năm 2010). Về diện-tích nuôi trồng thủy-sản, từ 6,000 ha vŕo năm 2000 sẽ đạt đến 8,000 ha vŕo năm 2010. Thanh Hóa nâng giá trị xuất khẩu thủy-sản từ 12 triệu Mỹ-Kim USD (US Dollar) vŕo năm 2000 lęn 40 triệu USD vŕo năm 2010.

Ngoŕi người Kinh (84,7 %), Thanh-Hóa có tới 31 nhóm dân-tộc. Trong đó, đông nhất có người Mường (8,7 %), người Thai (5,9 %), người H'Mong, người Dao, vŕ người Thổ. Người Kinh sống dọc duyęn-hải, nợi đô-thị. Những dân-tộc khác sinh-hoạt tại vůng núi.

3.22 - Nghệ An

Diện-tích: 16,371 km²

Dân số (1999): 2,858,265 người.

Tỉnh Nghệ An có tới 16 dân-tộc sống chung với nhau. Đông nhất lŕ người Kinh, sau đó đến người Thái, Tầy, H'Mông, Chút... Tỉnh có 17 huyện: Diễn Châu, Yęn Thŕnh, Quỳnh Lưu, Nghi Lộc, Hưng Yęn, Nam Đŕn, Đô Lương, Thanh Chương, Anh Sơn, Nghĩa Đŕn, Tân Kỳ, Quỳ Châu, Quỳ Hợp, Quế Phong, Con Cuông, Trương Dương, Kỳ Sơn vŕ thŕnh-phố Vinh.

Nghệ An có đủ cả miền núi, trung du, đồng-bằng vŕ ven biển. Tỉnh có nhiều sông lớn nhỏ. Sông lớn nhất lŕ Sông Lam dŕi 532 km. Rừng chiếm 3/4 diện-tích của tỉnh. Có nhiều động thực-vật quí hiếm như: Hổ, Gấu, Trầm Hương, Kỳ Nam... Biển Nghệ An ấm, có khoảng 600 loŕi sinh-vật biển.

Nghệ An có nhiều danh lam thắng-cảnh: Băi biển Cửa Lň, Bến Thủy.. Các đặc sản nổi tiếng như: Cam xă Đoŕi, Bưởi Phúc Trạch, cŕ phę Phú Quỳ.

Nguồn hải-sản ở đây rất phong-phú, khoảng tręn 200 loại cá, nhiều loại đặc sản như: tôm, mực, cua, rắn biển, cá mú... du khách đến Cửa Lň sẽ được thưởng thức các món ăn đặc sản ngay tại các nhŕ hŕng vŕ nếu có thể ngay tại băi biển.

Hěnh 79. Bản-đồ Nghệ-An

Ngoŕi khơi Nghệ-An có đảo Hňn Mát rộng chừng 3 km2 vŕ những hňn đảo nhỏ hơn không quan-trọng như Hňn Nięu (Hňn Ngư), Hňn Tuần

Hải-cảng Cửa Lň đă được vét sâu xuống vŕ cải-tiến cơ-sở vŕ trang-cụ, hiện đă tiếp-nhận tŕu lớn tới 10,000 tấn. Đây lŕ cảng trung-tâm các tỉnh Miền Bắc Trung-phần, có khả-năng thu hút hŕng quá cảnh của Thái Lan vŕ Lŕo để chuyęn-chở đi các nơi tięu-thụ.

Nghệ-An lŕ tỉnh có truyền-thống hŕng-hải lâu đời. Thuyền bč vŕ trang-cụ ngư-nghiệp cňn mang nhiều sắc-thái đặc-biệt của cổ thời như cánh buồm hěnh tai, cây xiếm, bč tre…

3.23 - Hŕ Tĩnh

Diện-tích: 6,054 km²

Dân số (1999): 1,269,013 người.

Hŕ-Tĩnh có hai thị xă lŕ Hŕ Tĩnh vŕ Hồng Lĩnh cůng 8 huyện lŕ Hương Sơn, Đức Thọ, Nghi Xuân, Can Lộc, Hương Khę, Thạch Hŕ, Cốm Xuyęn vŕ Kỳ Anh. Hŕ Tĩnh có bờ biển dŕi 137 km. Sông Gianh vŕ cửa biển Nhật-Lệ, địa-danh lịch-sử nằm ở đây.

Hěnh 80. Bản-đồ Hŕ Tĩnh

Địa-hěnh Hŕ Tĩnh đa-dạng, có đủ các vůng đồi núi, trung du, đồng-bằng vŕ biển. Cảnh quan có thác Vũ Môn, rừng quý Vũ Quang (Hương Khę), hồ Kẻ Gỗ, suối nước nóng Sơn Kim, đčo Ngang, chůa Hương Tích, Cửa Sót, Thięn Cầm - Hňn Bớc, Hňn Lá,... các băi tắm đẹp như Cửa Sót, Thięn Cầm, Đčo Con, Xuân Thŕnh, Chân Tięn. các thắng-cảnh phần lớn đều phân bổ dọc đường quốc lộ 1A vŕ quốc lệ 8.

Ngoŕi Mũi Rọn dưới chân đčo Ngang gần bięn-giới Quảng Běnh có một hňn đảo nhỏ bằng đá.

Hŕ Tĩnh nổi tiếng về "Văn-vật Hồng lam với các di chỉ khảo cổ rú Dầu, rú Rơm, băi Phân phối, đồ sắt Vân Chŕm, Minh Long, đồ đồng Đức Lâm, đồ gốm Cảm Trang, đồ mộc Thái Yęn, lụa Hạ, vải Hồ. Dăy Hoŕnh Sơn cňn lưu giữ lũng cổ đắp ghép từ thế kỷ thứ 4. Đạo Mẫu, đạo Nho, đạo Phật vŕ tín ngưỡng thŕnh Hoŕng để lại hŕng trăm đền, chůa, miếu mạo như tháp Cửa Dięu, chůa Hương Tích, đền Tam Lang...

Khu bảo-tồn thięn-nhięn Kẻ Gỗ dự kiến thŕnh lập với diện-tích 24.800 ha, nằm trong vůng ranh-giới huyện Cẩm Xuyęn, Kỳ Anh vŕ Hương Khę, tỉnh Hŕ Tĩnh. Đây lŕ vůng thường xanh cây lá rộng cňn lại khá lớn thuộc dạng rừng tręn địa-hěnh thấp đă được hěnh thŕnh từ lâu dọc theo vůng đồng-bằng ven biển miền Trung Việt Nam mŕ hiện nay phần lớn đă biến thŕnh vůng đất canh tác nông-nghiệp. Khu bảo-tồn thięn-nhięn Kẻ Gỗ sẽ lŕ nơi bảo-vệ một khu-vực tięu biểu của sinh cảnh rừng nói tręn.

Rừng Hŕ Tĩnh có lâm sản các loại như gỗ lim, củ nâu, gụ, mây, tre, nứa; một số cây lŕm thuốc như quế, sâm, trầm hương, quán chúng thảọ... Khoáng-sản có một số mỏ sắt, thiếc, than đá, đất sét. Mỏ khoáng-sản được coi lŕ lớn nhất vůng ở Thạch Khę (Hŕ Tĩnh) hiện đang chờ được khai-thác, do nằm sát ngay bờ biển vŕ nằm sâu dưới đất.

Dân chúng hŕnh nghề đánh tôm, cá dọc theo các sông rạch vŕ bờ biển. Tuy vậy, tỉnh Hŕ Tĩnh chưa có một cảng cá thật sự với dịch vụ tręn bờ cho nghề cá xa bờ vŕ tỉnh cũng chưa có các cơ sở chế-biến thủy-sản hiện-đại.

3.24 - Quảng Běnh

Diện-tích: 8,984 km²

Dân số (1999): 793,863 người

Quảng Běnh nằm trải dŕi dọc theo phía bắc Miền Trung Việt Nam, lŕ vůng hẹp nhất tręn toŕn lănh-thổ đất nước. Do đó bờ biển của tỉnh kéo dŕi tới 126 km. Quảng Běnh gồm 6 huyện: Lệ Thủy, Quảng Ninh, Bố Trạch, Minh Hňa, Tuyęn Hóa, Quảng Trạch vŕ thị xă Đồng Hới.

Bởi có năm cửa sông, trong đó cửa Nhật Lệ, cửa Giang khá rộng, Quảng Běnh đă thu hút ngŕy cŕng đông lượng tŕu thuyền các tỉnh miền Trung về neo đậu. Ở cửa Gianh vŕ cửa Nhật Lệ, vŕo můa cá, mỗi ngŕy có hŕng nghěn thuyền lớn ra vŕo mua bán hŕng vŕ hŕng trăm xe vận-tải từ nhiều tỉnh, thŕnh-phố trong nước đến chở hải-sản. Hoạt-động mua bán diễn ra suốt ngŕy đęm tạo nęn thị trường nghề cá thật sôi động vŕ sầm uất.

Tỉnh Quảng-Běnh cũng có chung vấn-đề khai-thác ngư-sản như tỉnh Hŕ-Tĩnh. Hầu hết các cơ sở chế-biến đều chỉ ở dạng thủ công, gia công để bán cho các đơn vị xuất khẩu lớn của địa-phương khác mŕ chưa có một nhŕ máy chế-biến hiện đại.

Quảng Běnh lŕ vůng có khí hậu khắc nghiệt nhất trong cả nước. Hŕng năm từ tháng 4 đến tháng 6 thường có gió Lŕo khô vŕ nóng, từ tháng 10 đến tháng 12 thường có băo vŕ lụt gây ra những thięn-tai nặng nề. Nạn đất lở biển lấn cũng thường hay xảy ra ở các vůng cửa sông vůng Quảng Trạch. Nhưng may mắn lŕ trong thời gian từ tháng 2 tới tháng 4 hŕng năm, thời-tiết dễ chịu. Đó lŕ giai-đoạn thích hợp nhất cho các hoạt-động du-lịch.

Động Phong Nha lŕ nơi mŕ các nhŕ nghięn-cứu khoa-học, thám hiểm hay khách du-lịch không thể bỏ qua. Ngoŕi ra, Quảng Běnh cňn có biển Đá Nhảy, biển Nhật Lệ, hồ Bản Tro, Đčo Ngang, thŕnh Đồng Hới.

Hěnh 81. Bản-đồ tỉnh Quảng-Běnh

Giấu měnh trong núi đá vôi Kẻ Bŕng, được tre trở bởi những cánh rừng nhiệt-đới, Động Phong Nha giờ đây đă trở nęn nổi tiếng nhờ tạo hoá đă ban tặng cho một hệ thống hang động thật lộng lẫy với con sông ngầm được xác định lŕ dŕi nhất thế-giới.

Tháng 4-1997, một cuộc hội thảo khoa-học về di-tích danh thắng Phong Nha - Xuân Sơn được tổ-chức tại Quảng Běnh. Kết quả nghięn-cứu khảo sát cho biết Phong Nha có 7 cái nhất:

1. Hang nước dŕi nhất

2. Cửa hang cao vŕ rộng nhất

3. Băi cát vŕ đá rộng đẹp nhất

4. Hồ ngầm đẹp nhất

5. Thạch nhũ tráng lệ vŕ kỳ ảo nhất

6. Dňng sông ngầm dŕi nhất Việt Nam (13.969 m)

7. Hang khô rộng vŕ đẹp nhất.[133]

Năm 2002, Việt-Nam đă đề-nghị đệ trěnh UNESCO xin công nhận Phong Nha - Kẻ Bŕng lŕ di sản thięn nhięn thế giới.

Phía Cực Bắc của tỉnh Quảng Běnh có một mũi đất nhô ra biển, rải rác mấy hňn đá trơ trọi, tręn bản-đồ hŕng-hải không thấy có đề tęn.

Cảng Sông Gianh có thể nhận tŕu 1,000 tấn. Cảng Nhật Lệ có thể nhận các tŕu nhỏ 200 tấn. Trong năm 1998, 57,000 tonnes de marchandises ont transité par ces deux ports.

3.25 - Quảng Trị

Diện-tích: 4,588 km²

Dân số (1999): 573,331 người.

Lŕ một tỉnh miền Trung, nằm trung điểm cả nước, ở ngă ba ra Bắc, vŕo Nam vŕ sang Lŕo, Thái Lan. Tỉnh có tới 3/4 lŕ đồi núi, cồn cá nghčo nŕn khoáng-sản, bờ biển dŕi, sông ngňi chằng chịt, dốc, khả-năng thoát nước chậm-chạp, đất nông-nghiệp ít.
Khí hậu khắc nghiệt, nghčo nŕn khoáng-sản, bờ biển dŕi, sông ngňi chằng chịt, dốc, khả-năng thoát nước rất chậm. Cả Tỉnh có 2 thị xă lŕ Đông Hŕ, Quảng Trị vŕ 6 huyện lŕ Vĩnh Linh, Do Linh, Cam Lộ, Triệu Phong, Hải-Lăng, Hương Hóa.

Lợi thế so-sánh của Quảng Trị trong phát-triển du-lịch lŕ bờ biển dŕi, có 2 cảng biển vŕ cảng sông, có sân bay đang được xây-dựng lại, có đường sắt, đường quốc lộ 1A chạy qua. Đặc biệt đường 9 nối với đường Lięn-Á qua cửa khẩu Lao Bảo - Huội Kaki sẽ tạo điều-kiện cho Quảng Trị lŕ nơi nhận vŕ phát luồng khách du-lịch đường bộ quan-trọng.

Tiềm-năng du-lịch nhân văn của Quảng Trị nổi trội hơn cả với nhiều công-trěnh kiến-trúc lịch-sử, văn-hóa được bảo-tồn như Thŕnh cổ Quảng Trị, văn-hóa Chăm, khu Thánh địa La Vang... Quảng Trị lŕ một chiến trường ác liệt trong trận chiến tranh vừa qua. Địa-danh nổi tiếng thế-giới lŕ cầu Hiền Lương, Cửa Tůng, vĩ tuyến 17, Cửa Việt, Cổ-thŕnh Đinh-Công-Tráng ...

Từ băi biển Cửa Tůng thuộc huyện Vĩnh Linh, tỉnh Quảng Trị nhěn ra phía Đông ta sẽ thấy một hňn đảo xanh lam nổi lęn giữa biển như một chiến hạm đang trấn giữ ngoŕi khơi. Đó lŕ đảo Cồn Cỏ, các tęn khác lŕ đảo Con Hổ, Hňn Mę.

Hěnh 82. Bản-đồ tỉnh Quảng-Trị

Quảng-Tri không có hải-cảng thięn-nhięn tốt. Hai cảng quan-trọng nhất của tỉnh nằm tręn hai cửa sông có khả-năng hạn-chế như sau:

- Cảng Cửa Việt, có khả-năng nhận 200,000 tấn hŕng hóa mỗi năm.

- Cảng Đông Hŕ với cầu tầu sẽ nhận tŕu thuyền có trọng-tải tối-đa lŕ 500 tấn trở lại.

3.26 - Cầu Long-Bięn vŕ Huyền-thoại

Qua một thế-kỷ nhiều biến-cố lịch-sử, Miền Bắc Việt-Nam đă thực-hiện nhiều công-trěnh xây cất lớn không thể nŕo kể hết được. Ngoŕi việc kiến-tạo hệ-thống cảng đă mô-tả đâu đó trong cuốn sách, ở đây chúng tôi chỉ xin duyệt qua một vŕi xây cất đặc biệt ở đầu mốc vŕ cuối mốc thời-gian kể tręn mŕ thôi.

Nhię̀u tŕi-liệu trong cũng như ngoŕi nước thường ghi kỹ-sư lừng danh Gustave Eiffel (1832-1923) là cha đẻ của cầu Long Bięn. Theo tiểu-sử của Ông đăng trong gia-phả họ Eiffel của hội “l’association réunissant les descendants de Gustave Eiffel[134] thě Gustave Eiffel không lięn-hệ gě tới cây cầu “lịch-sử của nước ta. Tài lię̣u của Cục Lưu trữ Vię̣t Nam cũng như tấm bię̉n gắn ở đầu cầu bờ nam đę̀u đúc nổi tęn hãng thię́t kę́ Daydé & Pillé (D&P). Hăng nŕy đã trúng thầu với giá 5.390.794 franc.

Sự nhầm lẫn xảy ra có thể lŕ do việc hãng Eiffel có gửi mẫu kiến-trúc tham gia, nhưng Eiffel là 3 trong số 5 hãng bị loại ngay vòng đầu tięn.

Cách đây hơn 100 năm, ngày 28/2/1902, chuyę́n xe lửa xuất phát từ ga Hàng Cỏ đưa vua Thành Thái, toàn quyę̀n Đông Dương Paul Doumer, nhà vua Malaysia, hoàng gia Campuchia, đô trưởng Vięn Chăn (Lào) tới làm lę̃ khánh khánh thành cầu Long Bięn, cây cầu lớn nhất Đông Dương.

Cầu Long Bięn dài 2.500 m, rộng 30,6 m, có một đường sắt và hai làn đường bộ. Độ cao móng nổi từ mặt nước đę́n mặt cầu là 44 m, ngập nước 30 m. Phần cầu vượt phía nội thành dài 800 m, gồm 20 trụ đá nối với nhau bằng 9 dầm sắt khổng lồ, mỗi dầm dài 61 m. Toàn bộ 30.000 m3 đá và 5.300 tấn thép cùng các vật lię̣u khác, kę̉ từ vięn sỏi, vięn đá xanh... đę̀u được vận chuyę̉n từ Pháp sang[135].

Hěnh 83. Cầu Long Bięn năm 1925.

Đầu thę́ kỷ 20, Long Bięn là cây cầu lớn và đẹp nhất khu vực và là một trong 4 cầu lớn nhất thę́ giới.

Khi cả Hà Nội mới có duy nhất cầu Long Bięn bắc qua sông Hồng, mọi phương tię̣n ôtô, tàu hỏa, xe máy, xe thô sơ, khách bộ hành đę̀u đi chung tręn cây cầu này. Mỗi lượt qua lại phải xę́p hàng cả giờ đồng hồ.

Hěnh 84. Cầu Long Bięn hię̣n tại. (ảnh: Xuân Thu)

Từ khi có thęm hai cầu Thăng Long, Chương Dương, cầu Long Bięn chỉ còn dành rięng cho người đi bộ và xe thô sơ. Cũng vì thę́, cầu được đặt thęm một tęn mới: cầu của người nghèo. ở tuổi 100, hię̣n mỗi ngày cầu Long Bięn gồng mình gánh khoảng 35.000 lượt người với hàng chục nghìn lượt xe thô sơ và tàu hỏa qua lại.

Hěnh 85. Vị-trí 3 cây cầu Long-Bięn, Chương-Dương vŕ Thăng-Long (quanh Hŕ-Nội) nối tả-ngan với hữu ngạn Sông Hồng

Vię̣c nâng cấp cầu Long Bięn sẽ được tię́n hành trong năm nay với tổng kinh phí 70 trię̣u USD. Số tię̀n này được vay từ vốn ưu đãi và vię̣n trợ của Chính phủ Pháp hoặc vốn ODA Nhật Bản. Dự kię́n cầu sẽ có 4 làn xe cho ôtô, phần dành cho đường sắt sẽ cải tạo thành đường cho người đi bộ.[136]

Hěnh 86. Cầu Long Bięn hồi đầu thế-kỷ 20

3.27 - Người thợ Việt Nam Xây “Cầu nối 3 Thế-kỷ”

Vŕo tháng 4-1897, sau khi nhậm chức hai tháng, toŕn quyền Đông Dương Paul Doumer[137] đă phę chuẩn dự án xây cầu bắc qua sông Hồng. Cây cầu mang tęn Pháp Paul Doumer, tęn Việt Long-Bięn, cần-thiết cho việc vận chuyển bằng đường bộ vŕ tŕu hoả từ Hŕ Nội xuống cảng Hải Pḥňng, lęn Lạng Sơn, Lŕo Cai sang tận Côn Minh. Hŕng từ Vân-Nam theo đường sắt tới Hŕ-Nội cũng theo cầu nŕy ra tŕu biển…

Có nhiều câu chuyện về những người thợ cầu Việt Nam thời đó. Trong cuốn hồi ký của Ông, Paul Doumer đă có những ḍňng viết trân trọng về họ: "Những người thợ An Nam xây trụ cầu ngồi trong các két sắt đi xuống nước như những con tŕu dấn sâu vŕo đáy sông rồi sau đó thě vŕo vůng khí nén, nơi đó sâu tới 30 -33m, sự lŕm việc trở nęn khó nhọc đến mức kinh khủng. Những người thợ Việt (An Nam) mảnh khảnh xuống đến độ sâu như thế nhưng họ không hề sợ hăi, thản-nhięn lŕm việc. Rồi những thanh thép được đưa sang lại cũng chính lŕ những người thợ Việt lắp ráp. Lúc đầu, người ta tuyển phần lớn lŕ người Tŕu, tưởng rằng họ khoẻ hơn người Việt nhưng dần dần chính những người Tŕu ấy lại được thay thế bằng người Việt-Nam. Nếu họ có kém sức hơn một chút nhưng ngược lại họ lại năng động hơn, tinh nhanh khéo léo…". Cây cầu dự định sẽ phải xây dựng trong 5 năm nhưng do nhŕ thầu vŕ thợ giỏi nęn chỉ hơn 3 năm (12/9/1898 - 28/2/1902) đă được hoŕn thŕnh.[138]

Đến nay cây cầu đó sau hơn một trăm năm vẫn tồn tại, vắt ngang ba thế kỷ.

3.26 - Hệ-thống Thủy-điện Việt-Nam, Nay vŕ Mai

Không những lŕ một nước nghčo so với thế-giới tiến-bộ mŕ cňn sau chân ngay cả những quốc-gia vůng Đông-Nam-Á, Việt-nam chỉ mới bắt đầu đạt được vŕi thŕnh-quả điện-lực-hóa quốc-gia vŕo cuối thế-kỷ thứ 20..

Hěnh 87. Hệ-thống Thủy-điện Việt-Nam, nay vŕ mai.

Chương-trěnh năng lượng mới của Việt-Nam bao gồm năng lượng mặt trời, năng lượng gió, thủy điện nhỏ, năng lượng thủy triều.. Trong thời gian đầu Việt-Nam đă tập trung vŕo năng lượng mặt trời để sấy các sản phẩm nông nghiệp cao cấp, đun nước nóng, tiếp thu các thŕnh quả nghięn cứu về tế bŕo quang điện, nghięn cứu chế tạo các thiết bị sử dụng điện mặt trời (inverter, low energy demand light)... Tuy vậy, vŕo đầu thế-kỷ 21, ngŕnh thủy-điện vẫn lŕ nguồn cung-cấp năng-lượng chính-yếu cho cả nước.

Theo tính toán của Tổng công ty điện lực Việt Nam (EVN), với tốc độ đầu tư vŕ tăng trưởng phụ tải điện như hiện nay, trong vňng 3 năm nữa sẽ xảy ra hiện tượng thiếu điện trong cả nước. Để bảo đảm không xảy ra thiếu điện, Việt-Nam đă dự-trů xây-dựng thęm các nhŕ máy điện: Rŕo Quán, Plei Krông, Sę San 4, Knak, An Khę, Đồng Nai 3 vŕ 4, Thượng Kon Tum, nhiệt điện Hải Phňng, Quảng Ninh vŕ nâng cấp nhŕ máy nhiệt điện Phả Lại 1.

Trong tương-lai gần, vięc khai-thác những nguồn năng-lượng thięn-nhięn ngoŕi Vịnh Bắc-Việt như từ gió, nước biển, thủy-triều xem ra chưa được quan-tâm đến. Theo Giáo-Sư Lę-Bá-Thảo, Nhŕ Nước Việt-Nam có chính-sách lięn-tục phát-triển thủy-điện tręn toŕn lănh-thổ. Các nhŕ khoa-học thuộc Viện Phát-triển Quốc-Tế Harvard, trong khi cân-nhắc giữa khí vŕ thủy-điện Việt-Nam, có ý-kiến cảnh-giác rằng “chính-sách dựa quá nhiều vŕo nguồn thủy-điện sẽ không khuyến-khích được hoạt-động thăm-dň vŕ sản-xuất khí. Chính-sách Nhŕ Nước lŕ phải phát-triển đồng-bộ vŕ có cân nhắc tất cả các nguồn tŕi-nguyęn[139].